Η σιωπηλή απειλή που μεταφέρεται με ένα τσίμπημα
Στις 20 Αυγούστου 1897, ο Άγγλος γιατρός Ρόναλντ Ρος έκανε μια από τις σημαντικότερες ανακαλύψεις στην ιστορία της ιατρικής: απέδειξε για πρώτη φορά ότι η ελονοσία μεταδίδεται μέσω των κουνουπιών. Η ανακάλυψη αυτή έσωσε εκατομμύρια ζωές παγκοσμίως και άνοιξε τον δρόμο για την πρόληψη και την καταπολέμηση της νόσου.
Η συμβολή του Ρος αναγνωρίστηκε διεθνώς και το 1902 τιμήθηκε με το βραβείο Νόμπελ Ιατρικής, ενώ αργότερα έλαβε και τον τίτλο του «σερ» από τη Βρετανική Αυτοκρατορία. Από τότε, η 20ή Αυγούστου τιμάται κάθε χρόνο ως Παγκόσμια ημέρα κατά των κουνουπιών, όχι μόνο για να θυμίζει τη σημαντική ανακάλυψη, αλλά και για να ευαισθητοποιήσει το κοινό γύρω από τους κινδύνους που κρύβουν τα κουνούπια.
Τι είναι η ελονοσία
Ρόναλντ Ρος: Ο γιατρός που αποκάλυψε τον φονικό ρόλο των κουνουπιών
Η ελονοσία (malaria) είναι μια σοβαρή παρασιτική ασθένεια, που προκαλείται από το πρωτόζωο του γένους Plasmodium. Η ασθένεια επηρεάζει κυρίως το ήπαρ και τα ερυθρά αιμοσφαίρια και μπορεί να αποβεί θανατηφόρα αν δεν διαγνωστεί και αντιμετωπιστεί έγκαιρα.
Μεταδίδεται από άνθρωπο σε άνθρωπο με ένατσίμπημα
Πώς μεταδίδεται η ελονοσία
Η μετάδοση της ελονοσίας γίνεται σχεδόν αποκλειστικά μέσω του τσιμπήματος του θηλυκού κουνουπιού του γένους Anopheles, το οποίο είναι φορέας του παρασίτου Plasmodium. Όταν το κουνούπι τσιμπήσει έναν μολυσμένο άνθρωπο, «ρουφά» το παράσιτο και στη συνέχεια το μεταφέρει στο επόμενο άτομο που θα τσιμπήσει.
Η νόσος δεν μεταδίδεται άμεσα από άνθρωπο σε άνθρωπο, με εξαίρεση σπάνιες περιπτώσεις μετάγγισης αίματος ή μετάδοσης από τη μητέρα στο έμβρυο κατά την εγκυμοσύνη.
Τα συμπτώματα της ασθένειας
Τα συμπτώματα της ελονοσίας εμφανίζονται συνήθως 7 έως 30 ημέρες μετά τη μόλυνση και περιλαμβάνουν:
- Υψηλό πυρετό (συχνά με ρίγη και ιδρώτα)
- Πονοκέφαλο
- Μυϊκούς πόνους
- Ναυτία, εμετό ή διάρροια
- Κόπωση και αδυναμία
- Σε σοβαρές περιπτώσεις: προβλήματα στο ήπαρ ή στα νεφρά, αιμολυτική αναιμία, σπασμούς ή και κώμα
Αν δεν προβεί ο ασθενής σε θεραπεία, η ελονοσία μπορεί να οδηγήσει σε σοβαρές επιπλοκές και θάνατο, ιδιαίτερα στα παιδιά, στις εγκύους και σε άτομα με εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα.
Πώς γίνεται η διάγνωση;
Η διάγνωση γίνεται με τεστ αίματος
Η διάγνωση της ελονοσίας γίνεται με εργαστηριακή εξέταση αίματος, κατά την οποία εντοπίζονται τα παράσιτα Plasmodium μέσα στα ερυθρά αιμοσφαίρια. Σε πολλές χώρες, η διάγνωση μπορεί να γίνει και με γρήγορα τεστ αντιγόνων, ιδιαίτερα σε περιοχές όπου η νόσος είναι ενδημική και η πρόσβαση σε εργαστήρια είναι περιορισμένη.
Πώς γίνεται η θεραπεία της ελονοσίας
Η ελονοσία θεραπεύεται, αρκεί να εντοπιστεί εγκαίρως. Η θεραπεία εξαρτάται από τον τύπο του παρασίτου, τη βαρύτητα της λοίμωξης και την κατάσταση του ασθενούς. Χρησιμοποιούνται κυρίως αντιπαρασιτικά φάρμακα όπως:
- Χλωροκίνη (όπου το παράσιτο είναι ευαίσθητο)
- Αρτεμισινίνη και παράγωγά της
- Κουινίνη (σε πιο βαριές περιπτώσεις)
Σε πολλές περιοχές, όμως, έχει αναπτυχθεί ανθεκτικότητα στα φάρμακα, καθιστώντας την έγκαιρη πρόληψη ακόμη πιο κρίσιμη. Η ανακάλυψη του Ρόναλντ Ρος πριν από πάνω από έναν αιώνα άνοιξε τον δρόμο στην επιστήμη.
Σήμερα, η πρόληψη με αντικουνουπικά μέτρα, η διάγνωση και η άμεση θεραπεία είναι τα βασικά όπλα στη μάχη κατά μιας νόσου που συνεχίζει να κοστίζει εκατοντάδες χιλιάδες ζωές κάθε χρόνο.
