Στις 21 Νοεμβρίου, η Εκκλησία μας τιμά τα Εισόδια της Θεοτόκου, μία από τις σημαντικότερες γιορτές της Ορθοδοξίας. Όπως είναι γνωστό, οι μισές Μαρίες εορτάζουν την ημέρα αυτή, ενώ οι υπόλοιπες στις 15 Αυγούστου, την Κοίμηση της Θεοτόκου. Αυτή η διάκριση αναδεικνύει τη μεγάλη σημασία και την αξία που αποδίδεται στη Θεοτόκο από την Εκκλησία μας.
Τι γιορτάζουμε τα Εισόδια της Θεοτόκου
Η Παναγία γεννήθηκε από ηλικιωμένους γονείς, τον Ιωακείμ και την Άννα, που με πόνο προσευχήθηκαν στον Θεό να τους χαρίσει ένα παιδί, το οποίο θα αφιέρωναν στον Ναό Του. Μετά από πολλή προσευχή, νηστεία και καρτερία, το ζευγάρι απέκτησε μια κόρη που τους έφερε απέραντη χαρά. Οι δύο γονείς δεν ξέχασαν ποτέ το τάμα τους στον Θεό.
Όταν η Μαριάμ ήταν τριών ετών, οι γονείς της την οδήγησαν στο Ναό του Σολομώντος για να εκπληρώσουν το τάμα τους. Εκεί, η Μαρία ανέβηκε μόνη της τα 15 σκαλοπάτια που οδηγούσαν στον Ναό και παραδόθηκε στα χέρια του ιερέα Ζαχαρία. Ο Ζαχαρίας την ευλόγησε, λέγοντας: «Ο Κύριος μεγάλυνε το όνομά σου σε όλες τις γενεές. Με σένα θα ευλογηθούν τα έθνη και ο Κύριος θα λυτρώσει τους υιούς του Ισραήλ». Ο Ζαχαρίας οδήγησε τη Μαρία στο ιερό του Ναού, όπου έμεινε για 12 χρόνια.
Έτσι, η Μαρία, αφιερωμένη από τη μητέρα της, αφοσιώθηκε στον Θεό, ο οποίος την αντάμειψε μοναδικά: Την έκανε μητέρα του ίδιου Του Θεού.
Πότε καθιερώθηκε ως γιορτή
Χρειάστηκαν περίπου 600 χρόνια για να καθιερωθεί η εορτή των Εισοδίων στην Ορθοδοξία. Η καθιέρωση έγινε στα Ιεροσόλυμα, σύμφωνα με την Παράδοση της Αγίας Εκκλησίας μας, με τον Άγιο Σωφρόνιο, Πατριάρχη Ιεροσολύμων, να την αναφέρει στις έγγραφες παρακαταθήκες του. Στην Κωνσταντινούπολη, η εορτή των Εισοδίων της Θεοτόκου καθιερώθηκε περίπου στα τέλη του 7ου ή στις αρχές του 8ου αιώνα.
Η είσοδος της Παναγίας στο Ναό αποτελεί σημαντικό γεγονός στο Θεϊκό σχέδιο σωτηρίας του ανθρώπου. Η Θεοτόκος εισέρχεται στα Άγια των Αγίων, εκεί που ο Αρχιερέας έμπαινε μια φορά το χρόνο για να προσφέρει θυμίαμα, και παραμένει εκεί έως τον Ευαγγελισμό της από τον Αρχάγγελο Γαβριήλ.
Η Ορθόδοξη Εκκλησία μας γιορτάζει με ιδιαίτερη λαμπρότητα τη Θεομητορική εορτή στις 21 Νοεμβρίου κάθε χρόνο. Η σημασία αυτής της εορτής είναι βαθιά και ιερή, καθώς αποτελεί τη θεμέλια λίθο και την αφετηρία για όλη τη μετέπειτα ζωή της Θεοτόκου, αλλά και για τη σωτηρία του ανθρώπινου γένους. Η πρώτη γνωστή αναφορά στα Εισόδια της Θεοτόκου συναντάται στο Πρωτοευαγγέλιο του Ιακώβου, ένα απόκρυφο κείμενο που χρονολογείται στο τέλος του 2ου αιώνα.
Η συμβολική σημασία
Τα Εισόδια της Θεοτόκου είναι ένα γεγονός με βαθιά νοήματα: Όπως οι γονείς της Θεοτόκου την οδηγούν στο Ναό, έτσι και η Παναγία μας εισάγει στον χώρο της Θεϊκής Παρουσίας και Λατρείας.
Η γιορτή των Εισοδίων της Θεοτόκου αποτελεί και το προανάκρουσμα της «μητρόπολης των εορτών», δηλαδή των Χριστουγέννων. Αυτό συμβαίνει επειδή το πρωινό της ακολουθίας του όρθρου θα ακουστούν οι καταβασίες των Χριστουγέννων. Με πανηγυρική διάθεση, οι ψάλτες θα μας τραγουδήσουν το «Χριστός γεννάται, δοξάσατε», ενώ ο ιερός υμνωδός θα μας καλεί: «Χριστός εξ ουρανού απαντήσατε».
Γιατί, όμως, στην εορτή των Εισοδίων, μια εορτή αφιερωμένη στη Θεοτόκο, ακούμε για πρώτη φορά ύμνους και λόγια που αναφέρονται στη Γέννηση του Κυρίου;
Όπως η Παναγία ετοιμάστηκε με μυστικότητα μέσα στα Άγια των Αγίων για να γίνει ο Νέος Παράδεισος για τον Νέο Αδάμ, τον Χριστό μας, έτσι κι εμείς αυτή την περίοδο πρέπει να προετοιμαστούμε για να υποδεχθούμε τον Γεννηθέντα Κύριο.
Γιατί γιορτάζουν οι «παρθένες»;
Το έθιμο, που λέγεται ότι ξεκίνησε από την Κρήτη και στη συνέχεια εξαπλώθηκε σε όλη την Ελλάδα, ορίζει ότι στις 21 Νοεμβρίου, ημέρα των Εισοδίων της Θεοτόκου, γιορτάζουν οι «παρθένες» ή ανύπαντρες Μαρίες, καθώς και όλα τα άλλα θεοτοκωνύμια. Αντίθετα, στις 15 Αυγούστου, γιορτάζουν οι παντρεμένες Μαρίες.
Η παράδοση στην Ελλάδα
Τα Εισόδια της Θεοτόκου είναι γνωστά στους γεωργούς ως Παναγία η «Ποσπορίτσα», συνδέοντας τη γιορτή με την ολοκλήρωση της σποράς και την ευφορία των σπόρων. Αυτή η παράδοση έχει εμπνεύσει τόσο την εικονογραφία όσο και την υμνογραφία. Οι αγιογραφίες των «Εισοδίων» απεικονίζουν τον ιερέα να υποδέχεται τη μικρή Παναγία μπροστά στον Ναό, συνοδευόμενη από τους γονείς της. Στη Θεσσαλία, τα Εισόδια της Θεοτόκου είναι γνωστά ως Παναγία η «Ποσπορίτσα». Οι νοικοκυρές, σε ένδειξη ευχαριστίας, έβραζαν καλαμπόκι και το προσέφεραν στην εκκλησία, όπου ο παπάς το ευλογούσε.
Η γιορτή της Παναγίας της «Ποσπορίτσας» ήταν ιδιαίτερα σημαντική στα χωριά των Μετεώρων και χαρακτηριζόταν από την κατανάλωση του βρασμένου και ευλογημένου καλαμποκιού. Η Παναγία αποκαλείται επίσης «Πολυσπορίτισσα», καθώς σε πολλά χωριά οι κάτοικοι μαζεύουν πολυσπόρια (σιτάρι, καλαμπόκι, κουκιά κ.λπ.) και τα ρίχνουν σε πηγές, λέγοντας: «όπως τρέχει το νερό, να τρέχει και το βιό».
