Από το 2017, οι άνθρωποι σε όλο τον κόσμο αγοράζουν πλαστικά μπουκάλια νερού με ρυθμό 1 εκατομμυρίου μπουκαλιών ανά λεπτό, με τον μέσο Αμερικανό να καταναλώνει 45 γαλόνια (170.34 λίτρα) εμφιαλωμένου νερού κάθε χρόνο.
Και παρόλο που οι πωλήσεις εμφιαλωμένου νερού συνέχισαν να ανεβαίνουν στα ύψη από το 2010 – φτάνοντας τα 15 δισεκατομμύρια γαλόνια (56.7 δις λίτρα) εμφιαλωμένου νερού που πωλήθηκαν στις Ηνωμένες Πολιτείες το 2020 – τα δεδομένα δείχνουν κι οι ειδικοί λένε ότι υπάρχουν επιτακτικοί λόγοι για να πετάξουμε οριστικά το πλαστικό μπουκάλι.
Να τι πρέπει να γνωρίζουμε:
Υπάρχουν κάποια στοιχεία που δείχνουν ότι το εμφιαλωμένο νερό μπορεί να περιέχει δυνητικά επιβλαβείς χημικές ουσίες στη συσκευασία του
Οι φθαλικές ενώσεις, που ονομάζονται επίσης πλαστικοποιητές, είναι μια κατηγορία τεχνητών χημικών ουσιών που χρησιμοποιούνται για να κάνουν τα μπουκάλια νερού και άλλα πλαστικά πιο ανθεκτικά και εύκαμπτα. Εχουν υπάρξει προειδοποιήσεις ενάντια στην έκθεση σε φθαλικές ενώσεις λόγω του ότι οι χημικές ουσίες επηρεάζουν το ενδοκρινικό σύστημα ενός ατόμου, το οποίο είναι το σύστημα που παράγει και απελευθερώνει ορμόνες.
Ορισμένες μελέτες έχουν βρει ότι τα πλαστικά μπουκάλια νερού από μόνα τους δεν έχουν αρκετά σημαντικά επίπεδα μόλυνσης ώστε να βλάψουν όσους πίνουν εμφιαλωμένο νερό. Ωστόσο, πολλοί ειδικοί είπαν στη HuffPost ότι επειδή οι περισσότεροι άνθρωποι εκτίθενται ήδη σε χημικές ουσίες που προκαλούν ενδοκρινικές διαταραχές από πολλές άλλες πηγές κάθε μέρα – από προϊόντα καθαρισμού σπιτιού έως ορισμένα αρώματα – ίσως είναι συνετό να περιορίσουμε την πρόσθετη έκθεση σε τέτοιες χημικές ουσίες όπου είναι δυνατόν.
Τέτοιες χημικές ουσίες έχουν συνδεθεί με μια σειρά από αναπαραγωγικές, ανοσολογικές και νευρολογικές διαταραχές, όπως ο διαβήτης κύησης, η ΔΕΠ-Υ, τα προβλήματα γονιμότητας, η ηπατική νόσος στα παιδιά, το άσθμα και ο αυξημένος κίνδυνος καρκίνου του μαστού.
Η Υπηρεσία Προστασίας του Περιβάλλοντος των ΗΠΑ (EPA) ανησυχεί αρκετά για αυτές τις πιθανές επιπτώσεις με αποτέλεσμα τον περασμένο μήνα να χαρακτηρίσει μια άλλη κοινή κατηγορία χημικών που προκαλούν ενδοκρινικές διαταραχές, γνωστή ως PFAS, ως «επικίνδυνες ουσίες». Αυτά ονομάζονται στην καθομιλουμένη «χημικά για πάντα», επειδή μπορούν να παραμείνουν στο περιβάλλον για δεκαετίες.
Αν και οι φθαλικές ενώσεις και άλλες χημικές ουσίες που προκαλούν ενδοκρινικές διαταραχές συνήθως δεν ανιχνεύονται στο νερό στην αρχική του πηγή, το πλαστικό που περιβάλλει το εμφιαλωμένο νερό μπορεί να μολύνει το υγρό με την πάροδο του χρόνου. Οι βαθμοί μόλυνσης ποικίλλουν, αλλά οι ειδικοί λένε ότι η μόλυνση από πλαστικό σε υγρό επιδεινώνεται κυρίως από δύο πράγματα: τον χρόνο που το πλαστικό και το ποτό (ή το φαγητό) έρχονται σε άμεση επαφή και εάν το πλαστικό έχει θερμανθεί ενώ αγγίζει το φαγητό ή υγρό.
Το εμφιαλωμένο νερό είναι ανησυχητικό και από τις δυο παραπάνω σκοπιές γιατί συχνά αποθηκεύεται σε παρατεταμένες χρονικές περιόδους και στη συνέχεια (βρίσκεται) σε τρόπους μεταφοράς όπου οι θερμοκρασίες μπορεί να είναι υψηλές.
«Το να παραμένει σε τέτοιες συνθήκες για μήνες ή και χρόνια πριν φτάσει στα χέρια του καταναλωτή, (αυτό) είναι πολύ μεγάλο χρονικό διάστημα για μια τόσο μικρή ποσότητα νερού να περιβάλλεται από τόσο ζεστό πλαστικό», λέει στην HuffPost ο δρ. Ναθανιέλ ΝτεΝίκολα, ιατρός με ειδικότητες στην μαιευτική και την γυναικολογία και ειδικός περιβαλλοντικής υγείας για το Αμερικανικό Κολλέγιο Μαιευτήρων και Γυναικολόγων.
Η Εμιλι Μπάρετ, αναπληρώτρια καθηγήτρια βιοστατιστικής και επιδημιολογίας στο Rutgers School of Public Health, προσθέτει ότι ο λόγος που οι φθαλικές ενώσεις διαχωρίζονται από τα πλαστικά αρχικά είναι επειδή δεν αποτελούν μέρος της ίδιας της πλαστικής μήτρας αλλά συνδέονται «χαλαρά» με αυτήν.
«Όταν εκτεθούν στη θερμότητα, οι χημικοί δεσμοί μπορούν να ”σπάσουν” σχετικά εύκολα, επιτρέποντας στις φθαλικές ενώσεις να καταλήξουν στα τρόφιμα ή τα ποτά που περιέχονται σε αυτή τη πλαστική συσκευασία», λέει , σημειώνοντας ότι τέτοια μόλυνση μπορεί επίσης να συμβεί κατά τα στάδια παραγωγής όταν το εμφιαλωμένο νερό έρχεται σε επαφή με PVC — ένα από τα πιο ευρέως παραγόμενα πλαστικά στον κόσμο, γνωστό για τη σκληρότητά του — και άλλα πλαστικά.
Αξίζει επίσης να ληφθεί υπόψη το πόσο πλαστικό περιβάλλει μια τέτοια σχετικά μικρή ποσότητα νερού.
«Τα μπουκάλια νερού μπορεί να είναι «επιρρεπή» σε μόλυνση λόγω της παρατεταμένης άμεσης επαφής μεταξύ του νερού και των πλαστικών υλικών συσκευασίας και της μεγάλης επιφάνειας επαφής», δηλώνει η δρ Μάιντα Γκαλβέζ, καθηγήτρια περιβαλλοντικής ιατρικής και δημόσιας υγείας στο Icahn School of Medicine, του διάσημου Νοσοκομείου του Όρους Σινά στη Νέα Υόρκη.
Μέταλλα, βακτήρια, πλαστικά κομμάτια και άλλα έχουν βρεθεί στο εμφιαλωμένο νερό στο παρελθόν
Πέρα από την πιθανή έκθεση σε τέτοιες χημικές ουσίες, πολλές μελέτες έχουν βρει και άλλες ουσίες στο εμφιαλωμένο νερό.
«Μελέτες έχουν βρει ίχνη φαρμακευτικών προϊόντων, μικροπλαστικών, βακτηρίων και βαρέων μετάλλων», εξηγεί η Εμιλι Μπάρετ. Πράγματι, μια μελέτη του Journal of Environmental Health ανακάλυψε βαρέα μέταλλα όπως ο άργυρος, το βάριο, το κοβάλτιο, το χρώμιο, ο χαλκός, το νικέλιο, ο μόλυβδος και ο ψευδάργυρος σε πολλές δημοφιλείς μάρκες εμφιαλωμένου νερού.
Επιπλέον, έρευνα που δημοσιεύθηκε το 2019 από την Εθνική Βιβλιοθήκη Ιατρικής βρήκε επίσης τοξίνες, βακτήρια, μύκητες και «μικροβιολογικούς ρύπους» στο εμφιαλωμένο νερό που ευθύνονται για διάφορες ασθένειες στον άνθρωπο, συχνότερα γαστρεντερίτιδα ή γρίπη του στομάχου.
Η μελέτη κατέληξε στο συμπέρασμα ότι το εμφιαλωμένο νερό θεωρείται συχνά ασφαλές και αποστειρωμένο, «αλλά, ο κίνδυνος για την υγεία δεν πρέπει να ελαχιστοποιείται [όταν] λαμβάνεται υπόψη η μικροβιακή μεταβολική ποικιλομορφία και η ευελιξία που καθιστούν τα διάφορα είδη ικανά να επιβιώσουν, ακόμη και να πολλαπλασιαστούν στο συνθήκες που προσφέρουν τα εμφιαλωμένα νερά».
Τα Κέντρα Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων έχουν προειδοποιήσει ότι «το μολυσμένο εμφιαλωμένο νερό μπορεί να βλάψει την υγεία μας, συμπεριλαμβανομένης της πρόκλησης γαστρεντερικών ασθενειών, αναπαραγωγικών προβλημάτων και νευρολογικών διαταραχών». Δηλώνουν ότι τα άτομα με εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα «μπορεί να είναι πιο πιθανό να αρρωστήσουν από ορισμένους ρύπους» και παρέχουν συμβουλές ως προς το τι πρέπει να προσέχουν οι ανοσοκατεσταλμένοι στις ετικέτες του εμφιαλωμένου νερού για να προστατευτούν από το μικροσκοπικό παράσιτο Cryptosporidium, γνωστό και ως Crypto. Το παράσιτο είναι ακίνδυνο για τους περισσότερους καταναλωτές αλλά θα μπορούσε να προκαλέσει σε ανοσοκατεσταλμένα άτομα «χρόνιες ή σοβαρές ασθένειες και ακόμη και συμπτώματα απειλητικά για την ζωή τους».
Πέρα από τις ανησυχίες για τα βακτήρια, δοκιμές από την Consumer Reports το 2020 βρήκαν ανησυχητικά επίπεδα αρσενικού και σε ορισμένα εμφιαλωμένα νερά. Μια πολύ μικρή μελέτη του 2018 του Frontiers in Chemistry βρήκε επίσης μικροπλαστικά – μικροσκοπικά θραύσματα πλαστικού – στο 93% των 259 δειγμάτων εμφιαλωμένου νερού που αναλύθηκαν. Μερικά τέτοια θραύσματα ήταν αρκετά μεγάλα ώστε να είναι ορατά χωρίς μεγεθυντικό φακό ή μικροσκόπιο.
Και παρόλο που μικροπλαστικά σωματίδια ανιχνεύονται σε πολλά άλλα μέρη, η Σερί Μάσον, συγγραφέας της μελέτης Frontiers in Chemistry και ερευνήτρια αειφορίας στο Penn State Behrend ανέφερε στο Time το 2019 ότι τέτοιες χημικές ουσίες είναι ιδιαίτερα άφθονες στο εμφιαλωμένο νερό. Εκτός από το ίδιο το πλαστικό μπουκάλι, όπως είπε, η πράξη της εμφιάλωσης του νερού μπορεί επίσης να προκαλέσει «θραύσματα πολυπροπυλενίου» (που χρησιμοποιούνται για την κατασκευή καπακιών εμφιαλωμένου νερού) να εισέλθουν στο περιεχόμενο του μπουκαλιού. Σημείωσε ότι μικροπλαστικά έχουν βρεθεί και στο νερό της βρύσης, αλλά βρίσκονται «περίπου διπλάσια» στο εμφιαλωμένο νερό.
Από το εμφιαλωμένο νερό μπορεί να λείπουν βασικά φυσικά μέταλλα που βρίσκονται πιο συχνά στο νερό της βρύσης…
Και οπωσδήποτε τα πλαστικά είναι βλαπτικά για το περιβάλλον…
Οπότε, τι μπορούμε να κάνουμε γι′ αυτό;
Το μέγεθος – αν υπάρχει- της βλάβης από το εμφιαλωμένο νερό διαφέρει από άτομο σε άτομο, λένε οι ειδικοί. Είναι δύσκολο να μετρηθεί. Αντίθετα, (οι ίδιοι) επιθυμούν απλώς να ενημερώνονται οι καταναλωτές όταν λαμβάνουν μια απόφαση.
Για να ξεκινήσουμε από κάπου, πολλές μελέτες επίσης δείχνουν ότι οι άνθρωποι δεν πίνουν αρκετό νερό και οι ειδικοί τόνισαν ότι οι άνθρωποι πρέπει να πίνουν πολύ περισσότερο νερό κάθε μέρα.
«Η πρώτη συμβουλή που έχω (να δώσω) είναι να πίνουμε νερό!» λέει η Γκαλβέζ. «Το ασφαλές και υγιεινό πόσιμο νερό είναι ζωτικής σημασίας για τη ζωή».
Αν θέλουμε να μειώσουμε την πρόσληψη πλαστικού εμφιαλωμένου νερού, να τι πρέπει να λάβουμε υπόψη:
- Ας πιούμε νερό βρύσης αν μπορούμε.
- Ας αγοράσουμε ένα φίλτρο για το νερό του νεροχύτη.
- Ας αναζητήσουμε εναλλακτικά μπουκάλια (π.χ. επαναχρησιμοποιούμενα μπουκάλια νερού που είναι από ανοξείδωτο χάλυβα)
- Ας αποθηκεύσουμε τα πλαστικά μπουκάλια με σωστό τρόπο (ας τα τοποθετήσουμε σε δροσερό μέρος κι ας τα καταναλώσουμε όσον το δυνατόν πιο γρήγορα).
«Μερικές φορές δεν μπορούμε να αποφύγουμε να πιούμε εμφιαλωμένο νερό κι αυτό είναι εντάξει», καταλήγει η Μπάρετ. Αλλά αυτό δεν θα πρέπει να είναι η πρώτη μας επιλογή».
