Αναλυτικό οδηγό αντιμετώπισης και διαχείρισης περιστατικών βίας σε βάρος ΛΟΑΤΚΙ+ πολιτών» και μάλιστα υπό μορφή διαταγής εξέδωσε, για πρώτη φορά στην Ελλάδα, το Αρχηγείο της Ελληνικής Αστυνομίας.
Σύμφωνα με τον Οδηγό, το σύνολο του Αστυνομικού προσωπικού όλων των Υπηρεσιών της ΕΛΑΣ οφείλει να ενημερωθεί ενυπόγραφα για το νομικό πλαίσιο προστασίας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, ειδικά σε ό,τι αφορά στα ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα. Η ΕΛΑΣ επίσης δεσμεύεται για την προάσπισή τους από το ρατσισμό και τις διακρίσεις κατά την εκτέλεση των καθηκόντων τους.
Εν περιλήψει, ο Οδηγός υπενθυμίζει στους Αστυνομικούς ζητήματα όπως ότι «σύμφωνα με το άρθρο 82Α του Ποινικού Κώδικα, έχει τελεστεί έγκλημα με ρατσιστικά χαρακτηριστικά, εάν η επιλογή του παθόντος έγινε λόγω των χαρακτηριστικών φυλής, χρώματος, εθνικής ή εθνοτικής καταγωγής, γενεαλογικών καταβολών, θρησκείας, αναπηρίας, γενετήσιου προσανατολισμού, ταυτότητας ή χαρακτηριστικών φύλου του θύματος».
Και επίσης ότι τα ρατσιστικού χαρακτήρα εγκλήματα επισύρουν αυξημένες ποινές: «Δηλαδή, το έγκλημα (π.χ. ανθρωποκτονία, σωματική βλάβη, ασέλγεια, βιασμός, προσβολή γενετήσιας αξιοπρέπειας, απειλή-εκφοβισμός, εξύβριση, κ.α.) τιμωρείται αυστηρότερα όταν πραγματοποιείται με ρατσιστικό κίνητρο (στοχοποίηση/επιλογή του θύματος λόγω της φυλής του, του χρώματος του, της εθνικής ή εθνοτικής καταγωγής του, των γενεαλογικών καταβολών του, της θρησκείας του, της αναπηρίας του, του σεξουαλικού προσανατολισμού του, της ταυτότητας ή των χαρακτηριστικών φύλου του)».
Επιπλέον, η ΕΛΑΣ επισημαίνει ότι ως έγκλημα με ρατσιστικά χαρακτηριστικά ορίζεται αυτό που «τελέστηκε κατά παθόντος, η επιλογή του οποίου έγινε λόγω των χαρακτηριστικών φυλής, χρώματος, εθνικής ή εθνοτικής καταγωγής, γενεαλογικών καταβολών, θρησκείας, αναπηρίας, γενετήσιου/σεξουαλικού προσανατολισμού, ταυτότητας ή χαρακτηριστικών φύλου. Σύμφωνα με τον Οργανισμό για την Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη (ΟΑΣΕ), τα εγκλήματα μίσους είναι εγκληματικές πράξεις που προκαλούνται από μίσος ή προκατάληψη έναντι συγκεκριμένων ομάδων ανθρώπων.
Συνεπώς, για να θεωρηθεί έγκλημα μίσους, το αδίκημα πρέπει να πληροί δύο κριτήρια:
i) Η πράξη πρέπει να συνιστά αδίκημα βάσει του ποινικού δικαίου και
ii) Η πράξη πρέπει να έχει παρακινηθεί από προκατάληψη».
Στον Οδηγό της ΕΛΑΣ ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει ο ορισμός της υποκινούμενης βίας σε βάρος ΛΟΑΤΚΙ+ ατόμων, καθώς και η λεπτομερής ανάλυση των γνωρισμάτων που θα πρέπει να διακρίνει κάθε αστυνομικός ώστε να δρα αναλόγως.
Συγκεκριμένα, το κείμενο αναφέρει ότι σε αυτή την κατηγορία εντάσσονται κρούσματα βίας στα οποία «ο δράστης επέλεξε τον στόχο (θύμα) του εγκλήματος σύμφωνα με το πραγματικό ή αντιληπτό σεξουαλικό προσανατολισμό ή γενετήσια ταυτότητα. Ο στόχος μπορεί να είναι ένα πρόσωπο/ομάδα ανθρώπων/περιουσία που ορθά ή λανθασμένα συνδέονται με την κοινότητα των Λ.Ο.Α.Τ.Κ.Ι+.
» Δηλαδή ένα έγκλημα με ρατσιστικά χαρακτηριστικά μπορεί να είναι οποιοδήποτε έγκλημα, το οποίο διαπράττεται λόγω των ΝΟΜΙΖΟΜΕΝΩΝ χαρακτηριστικών ή κατά νομικών/φυσικών προσώπων που σχετίζονται με αυτή την πληθυσμιακή ομάδα (π.χ. υπερασπιστές ανθρωπίνων δικαιωμάτων, δημοσιογράφους κ.τ.λ.).
» Είναι πολύ σημαντικό να αναγνωρίζονται οι δείκτες προκατάληψης για τα εγκλήματα μίσους κατά των Λ.Ο.Α.Τ.Κ.Ι.+, καθώς αυτό θα μπορούσε να βοηθήσει τις αρχές να αποφασίσουν πότε η σχετική υπόθεση θα πρέπει να ερευνάται σαν πιθανό έγκλημα μίσους.
» Ακολουθεί ενδεικτική λίστα με δείκτες προκατάληψης:
i) ΜΑΡΤΥΡΙΚΗ ΑΝΤΙΛΗΨΗ ΤΟΥ ΘΥΜΑΤΟΣ
– Μήπως ο μάρτυρας ή θύμα αντιλήφθηκε ότι η εγκληματική πράξη που προέκυψε είχε κίνητρο τη βία κατά Λ.Ο.Α.Τ.Κ.Ι.+ ατόμων; (ενδέχεται το θύμα ή ο μάρτυρας να μη έχει συνειδητοποιήσει ότι είναι το θύμα ενός εγκλήματος μίσους. Μπορεί να αρνείται ή να εύχεται να μην είναι έγκλημα μίσους καθώς μπορεί να αρνείται ότι είναι ένα άτομο Λ.Ο.Α.Τ.Κ.Ι.+).
– Το θύμα εμπλέκεται σε δράση προώθησης των δικαιωμάτων/ θεμάτων/ υπηρεσιών των Λ.Ο.Α..Τ.Κ.Ι.+ ατόμων τη στιγμή του περιστατικού;
– Το θύμα ήταν σύντροφος; Κρατούσαν τα χέρια ή αντάλλασαν φιλιά; Φορούσαν σήματα/κορδέλες/ ρούχα των Λ.Ο.Α.Τ.Κ.Ι.+ (ουράνιο τόξο/ροζ ή μαύρα τρίγωνα);
– Ήταν το θύμα προφανώς αναγνωρίσιμο ως Λ.Ο.Α.Τ.Κ.Ι+ σύμφωνα με το ντύσιμο, τη συμπεριφορά ή την παρουσία του;
– Είναι το θύμα γνωστό στο ευρύ κοινό ως Λ.ΟΑ.Τ.Κ.Ι.+ άτομο ή υποστηρίζει τα δικαιώματα της συγκεκριμένης ομάδας πολιτών;
ii) ΣΧΟΛΙΑ, ΓΡΑΠΤΕΣ ΔΗΛΩΣΕΙΣ, ΧΕΙΡΟΝΟΜΙΕΣ
– Ο δράστης χρησιμοποίησε ομοφοβική ή τρανσφοβική γλώσσα ή ορολογία όταν διέπραττε το αδίκημα;
– Ο δράστης αναφέρθηκε στον αντιληπτό σεξουαλικό προσανατολισμό ή τη διεμφυλική του κατάσταση ή την ταυτότητα του φύλου του θύματος;
– Ο δράστης έγραψε ομοφοβική ή τρανσφοβική δήλωση ή αναφέρθηκε γραπτώς στην αντιληπτή ταυτότητα φύλου ή στον σεξουαλικό προσανατολισμό (π.χ. με ηλεκτρονική/ φυσική αλληλογραφία, κοινωνικά μέσα δικτύωσης);
– Ο δράστης χρησιμοποίησε χειρονομίες που υποδεικνύουν σεξουαλικό προσανατολισμό;
– Στη σκηνή του εγκλήματος υπάρχουν αποτυπωμένα ομοφοβικά ή τρανσφοβικά συνθήματα (γκράφιτι);
iii) ΕΜΠΛΟΚΗ ΟΡΓΑΝΩΜΕΝΩΝ ΟΜΑΔΩΝ ΜΙΣΟΥΣ Ή ΤΩΝ ΜΕΛΩΝ ΤΟΥΣ
– Ο δράστης αναγνωρίστηκε ως μέλος μιας οργανωμένης ομάδας μίσους;
– Ο δράστης επέδειξε με το ντύσιμο ή με κάποιο τατουάζ ένδειξη ότι ανήκει σε οργανωμένη ομάδα μίσους;
– Ο δράστης εντοπίζεται διαδικτυακά με κάποια ομάδα μίσους, ή μέσω κοινωνικής δικτύωσης κ.λ.π.;
– Ο κατηγορούμενος είναι γνωστός για ρατσιστικούς λόγους που έχει δημόσια δώσει ή ομοφοβικά ή τρανσφοβικά σχόλια ή δημόσιους λόγους (γραπτώς ή προφορικώς);
– Κάποια ομάδα μίσους ανέλαβε την ευθύνη για το περιστατικό;
iv) ΤΟΠΟΘΕΣΙΑ ΚΑΙ ΧΡΟΝΟΣ
– Μήπως η επίθεση έλαβε χώρα κατά τη διάρκεια μιας Λ.Ο.Α.Τ.Κ.Ι. εκδήλωσης (Φεστιβάλ Υπερηφάνειας);
– Μήπως η επίθεση έλαβε τόπο σε χρονική στιγμή η οποία έχει ιδιαίτερη σημασία για τους ΛΟΑΤΚΙ;
– Η επίθεση έγινε κοντά σε Λ.Ο.Α.Τ.Κ.Ι.+ κτίριο/μπαρ/κέντρο;
– Μήπως η επίθεση έγινε σε τόπο γνωστό ως σημείο συνάντησης Λ.Ο.Α.Τ.Κ.Ι.+ ατόμων;
– Μήπως η επίθεση έγινε σε τόπο γνωστό για γνωριμίες Λ.Ο.Α.Τ.Κ.Ι.+ ατόμων;
– Μήπως το περιστατικό έγινε κοντά σε περιοχή που δρουν ομάδες αντίθετες ιδεολογικά;
v) ΠΡΟΤΥΠΟ ΚΑΙ ΣΥΧΝΟΤΗΤΑ ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΩΝ ΕΓΚΛΗΜAΤΩΝ Ή ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΩΝ
– Το περιστατικό έγινε σε τοποθεσία/χρόνο όπου προηγούμενα περιστατικά διαδραματίστηκαν ή τελέστηκαν κατά παρόμοιο χρόνο;
– Υπάρχει πρότυπο στον τύπο της επίθεσης/συνθήματα/βία;
– Ο δράστης έχει ιστορικό δράσης τέτοιου τύπου αδικημάτων;
vi) ΦΥΣΗ ΤΗΣ ΒΙΑΣ
– Υπήρξε ασυνήθιστο επίπεδο βίας/βαναυσότητας ή σεξουαλικής βίας που να σχετίζεται με την υπόθεση ή να μην συνάδει με τα πραγματικά περιστατικά της υπόθεσης;
– Η βία επικεντρώθηκε σε σεξουαλικά ή γεννητικά όργανα;
vii) ΕΛΛΕΙΨΗ ΑΛΛΩΝ ΚΙΝΗΤΡΩΝ
– Ο δράστης επέδειξε απουσία οικονομικού ή άλλου κινήτρου κατά τη διάρκεια τέλεσης της επίθεσης (απουσία κλοπής κατά τη διάρκεια της επίθεσης ή της διάρρηξης);»
Η αντίδραση της Police Action
Την έκδοση του Οδηγού χαιρέτισε με ανακοίνωσή της στο Facebook η Δράση Αστυνομικών για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου – Police Action. Η οποία εκφράζει την ικανοποίησή της για τον Οδηγό, ο οποίος στηρίζεται στο πλαίσιο του αντίστοιχου οδηγού του Συμβουλίου της Ευρώπης και της Εθνικής Στρατηγικής για την Ισότητα των ΛΟΑΤΚΙ ατόμων στην Ελλάδα.
Σύμφωνα με την Police Action, «ο Οδηγός είναι εμπεριστατωμένος και παραθέτει το νομικό πλαίσιο σεβασμού και προστασίας των ΛΟΑΤΚΙ ατόμων και κατόπιν αναλύει τους όρους που απαιτείται να γνωρίζει ένας Αστυνομικός. Τέλος, παραθέτει λίστα με όλα τα στοιχεία που βοηθούν στην διερεύνηση του ρατσιστικού κινήτρου ενός εγκλήματος μίσους στο πεδίο.
» Είναι σημαντικό να τονίσουμε ότι πέρα από την ανάλυση των δεικτών προκατάληψης που βοηθούν στην διερεύνηση του ρατσιστικού κινήτρου, στον Οδηγό γίνεται αναφορά για τα εγκλήματα μίσους σε βάρος ατόμων που συνδέονται με τα ΛΟΑΤΚΙ άτομα, όπως οι υπερασπιστές Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, καθώς και σε βάρος ατόμων ή της πραγμάτων που αυθαίρετα συνδέονται με τη ΛΟΑΤΚΙ κοινότητα λόγω νομιζόμενων χαρακτηριστικών.
» Η συμβολή της Δράσης Αστυνομικών για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου στην προάσπιση των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων των ΛΟΑΤΚΙ ατόμων από την Ελληνική Αστυνομία υπήρξε καθοριστική, αφού για πρώτη φορά το 2017 ανοίξαμε τη συζήτηση για αυτά τα θέματα στην Ελληνική Αστυνομία και μέσα από το έργο μας μεταξύ πολλών άλλων φτάσαμε σήμερα και στην έκδοση του οδηγού αυτού, ο οποίος συμπεριλαμβανόταν στις προτάσεις μας και υιοθετήθηκε από την επιτροπή για την σύνταξη της Εθνικής Στρατηγικής για την Ισότητα των ΛΟΑΤΚΙ ατόμων και ως εκ τούτου από την ίδια την Ελληνική Αστυνομία».
Δείτε ΕΔΩ το πλήρες κείμενο του νέου Οδηγού αντιμετώπισης και διαχείρισης περιστατικών βίας σε βάρος ΛΟΑΤΚΙ+ πολιτών που εξέδωσε το αρχηγείο της ΕΛΑΣ
