Το 1918 εμφανίστηκε η πρώτη μεγάλη πανδημία του 20ου αιώνα και ήταν τόσο φονική, που εξόντωσε πάνω από είκοσι εκατομμύρια ανθρώπους σε ολόκληρο τον κόσμο. Η ισπανική γρίπη.
Η ασθένεια προκλήθηκε από μετάλλαξη του ιού Η1Ν1 και είχε τα συμπτώματα μιας κοινής γρίπης.
Αρχικά οι γιατροί δεν κατάλαβαν ότι είχαν να κάνουν με μια φονική πανδημία και δεν πρότειναν κανένα προληπτικό μέτρο.
Σημαντικό χαρακτηριστικό της ασθένειας ήταν ότι μόλυνε κυρίως νεαρά άτομα, τα οποία συνήθως δεν περιλαμβάνονται στις ευπαθείς ομάδες του πληθυσμού.
Πολλά από τα άτομα που προσβάλλονταν από τη γρίπη, πέθαιναν μέσα ένα 24ωρο.
Στη μεγάλη θνησιμότητα συντελούσαν και οι ιατρικές συνθήκες της εποχής, καθώς δεν υπήρχαν αντιβιοτικά, ούτε κατάλληλοι χώροι νοσηλείας. Οι περισσότεροι που έχαναν τη ζωή τους είχαν πάθει λοίμωξη του αναπνευστικού εξαιτίας της γρίπης.
Η προέλευση και η εξάπλωση της γρίπης
Αν και ονομάζεται ισπανική γρίπη, οι επιστήμονες πιστεύουν ότι ξεκίνησε από την Άπω Ανατολή και μεταφέρθηκε στην Αμερική, ενώ άλλοι θεωρούν πως η Αμερική ήταν η πρώτη εστία.
Ανεξάρτητα από την προέλευση της ασθένειας, γεγονός είναι ότι εξαπλώθηκε πολύ γρήγορα.
Μέσα σε λίγους μήνες προσέβαλε το ένα τρίτο του παγκόσμιου πληθυσμού.
Την περίοδο εκείνη οι ΗΠΑ μπήκαν στο Α’ Παγκόσμιο πόλεμο και πολλοί Αμερικανοί ταξίδεψαν στην Ευρώπη, μεταφέροντας την ισπανική γρίπη.
Ωστόσο, οι Αμερικάνοι δεν ήταν οι μοναδικοί υπεύθυνοι για την παγκόσμια εξάπλωση της ασθένειας.
Οι μετανάστες αλλά και τα εμπορικά πλοία μετέφεραν τη γρίπη ακόμα και στις πιο απομακρυσμένες περιοχές, όπως η Αρκτική.
Υπάρχει θεωρία ότι η ραγδαία εξάπλωσή της έπαιξε σημαντικό ρόλο σε πολλά σημεία του πολέμου, αφού είχε εξαντλήσει τα στρατεύματα.
Σε φτωχές περιοχές του κόσμου όπου δεν υπήρχαν καθόλου υποδομές, η ασθένεια εξόντωσε ολόκληρες κοινότητες.
Μια από τις χώρες με πιο αυξημένη θνησιμότητα ήταν η Ινδία, όπου ο αριθμός των νεκρών ξεπέρασε τα 10 εκατομμύρια.
Υπήρξαν περιοχές στις οποίες δημιουργήθηκε πρόβλημα με την ταφή των θυμάτων, καθώς τα νεκροταφεία δεν επαρκούσαν.
Η ισπανική γρίπη στην Ελλάδα
Σύμφωνα με καταγραφές, η ισπανική γρίπη έφτασε και στην Ελλάδα το καλοκαίρι του 1918 και το πρώτο κρούσμα εντοπίστηκε στην Πάτρα.
Οι φήμες που κυκλοφόρησαν ήθελαν υπεύθυνα για την εξάπλωση της γρίπης στην Πάτρα, κάποια πακέτα συσκευασμένου καπνού που έφτασαν από τη Θεσσαλονίκη.
Λέγεται ότι ο διευθυντής του καπνοκοπτηρίου της Πάτρας και ορισμένοι εργάτες που ήταν παρόντες κατά το άνοιγμα των πακέτων, νόσησαν και δύο από αυτούς πέθαναν.
Ο τύπος στην Ελλάδα έγραφε για τη γρίπη στο εξωτερικό: «Αξιωματικοί, βουλευταί, γνωσταί κυρίαι του κόσμου απεβίωσαν εντός ολίγων ημερών από γρίπην βαρυτάτης μορφής. Ολόκληρα συντάγματα προσεβλήθησαν και εστρώθησαν «ψάθαι» εις τα νοσοκομεία».
Η γρίπη στην Αμερική
Στην Αμερική η γρίπη εξαπλώθηκε το καλοκαίρι του 1918. Ξεκίνησε από τις πόλεις με λιμάνια, όπως η Βοστώνη και η Μασαχουσέτη και χτύπησε πρώτα τους εργαζόμενους στους προβλήτες.
Σύντομα έφτασε και στις υπόλοιπες πολιτείες και οι αρχές ήταν ανίκανες να αντιμετωπίσουν την κατάσταση.
Στους δρόμους της Αμερικής κυκλοφόρησαν αφίσες με οδηγίες για την αντιμετώπιση της γρίπης και βασικές οδηγίες προστασίας.Η μάσκα ήταν απαραίτητη ειδικά για όποιον κυκλοφορούσε στο δρόμο.
Η Φιλαδέλφεια ήταν μια από τις πολιτείες με τις μεγαλύτερες απώλειες.
Ο αριθμός των ορφανών αυξήθηκε τόσο γρήγορα, που οι αρχές δεν ήξεραν που να στεγάσουν τα παιδιά τα οποία έμεναν ξαφνικά χωρίς οικογένεια.Υπολογίζεται ότι τα θύματα από τη γρίπη στην Αμερική ήταν περισσότερα από τα θύματα του πολέμου.
Η ισπανική γρίπη εξαφανίστηκε ξαφνικά το 1919. Η διάρκεια της ήταν μόλις 18 μήνες. Ήταν όμως αρκετοί για να εξοντώσουν 20 με 40 εκατομμύρια ανθρώπους, καθώς με τα μέσα και τις πηγές της εποχής είναι δύσκολο να προσδιοριστεί με ακρίβεια ο αριθμός.
