Ξυπνάτε αγχωμένοι; Κουρασμένοι περισσότερο από τη στιγμή που ξαπλώσατε για ύπνο;
Και όχι μόνο αυτό, έχετε να αντιμετωπίσετε προβλήματα βάρους, ανεξέλεγκτη όρεξη τις βραδινές ώρες και μόνιμο αίσθημα άγχους.
‘Ισως η απάντηση εν τέλει να βρίσκεται στο ίδιο το αίσθημα άγχους που σας… κατατρέχει όλη την ημέρα. Ειδικότερα, φαίνεται πως η ορμόνη του… άγχους, η κορτιζόλη μπορεί να ευθύνεται για όλα τα παραπάνω.
Η κορτιζόλη είναι μια ορμόνη που απελευθερώνεται από τα επινεφρίδια, σε απόκριση στις φυσιολογικές σωματικές διεργασίες, που κυμαίνονται από το πρωινό ξύπνημα και την άσκηση, ως την αντιμετώπιση αγχωτικών καταστάσεων. Η κορτιζόλη δρα σε περιόδους στρες και αφορά τον εφοδιασμό του σώματος με ενέργεια.
Ειδικά στις γυναίκες απαντάται σε μεγαλύτερες συγκεντρώσεις στο αίμα κατά το πρωινό ξύπνημα και τις ύστερες – πριν το ύπνο – βραδινές ώρες.
Φλεγμονή
Τα παρατεταμένα στρεσογόνα χρονικά διαστήματα συσχετίζονται με υψηλά επίπεδα κορτιζόλης, που επιβαρύνουν σημαντικά το σώμα μέσω: των αυξημένων επιπέδων γλυκόζης αίματος, των διακυμάνσεων του βάρους, της μειωμένης λειτουργίας του ανοσοποιητικού και του αυξημένου κινδύνου για χρόνιες ασθένειες.
Σε γενικές γραμμές, τα χρόνια αυξημένα επίπεδα κορτιζόλης σχετίζονται με φλεγμονώδη κατάσταση. Το να αντιμετωπίσουμε το άγχος στη ζωή μας, είναι η κύρια μέθοδος βελτίωσης των επιπέδων κορτιζόλης. Ωστόσο και η διατροφή μπορεί να επηρεάσει/ διορθώσει τα υψηλά επίπεδα κορτιζόλης και να τα διατηρήσει εντός φυσιολογικών ορίων.
Φρούτα και λαχανικά
Προτείνεται διατροφή για μικρό φλεγμονώδη αντίκτυπο, όταν τα επίπεδα κορτιζόλης στο σώμα είναι υψηλά. Τα φρούτα και τα λαχανικά αποτελούν τη βάση για ένα τέτοιο πλάνο, από τη στιγμή που τα θρεπτικά τους συστατικά λειτουργούν ως αντιοξειδωτικοί παράγοντες.
Συγκεκριμένα, αποσβένουν τις ελεύθερες ρίζες και τα φλεγμονώδη στοιχεία, ενώ επιδιορθώνουν βλάβες σε κύτταρα που ήδη φλεγμαίνουν. Είτε ως φρέσκα είτε ως αποξηραμένα ή σε κονσέρβα (χωρίς ζάχαρη/ αλάτι) θεωρούνται απαραίτητα.
Ω-3 λιπαρά οξέα
Η παρατεταμένη συστηματική φλεγμονή μπορεί να προκαλέσει άνοδο των επιπέδων κορτιζόλης. Τα ω-3 λιπαρά οξέα βοηθούν στη μείωση των επιπέδων κορτιζόλης μειώνοντας τη φλεγμονή, καθώς μπορούν να μετατραπούν σε αντιφλεγμονώδεις προσταγλαδίνες που με τη σειρά τους περιορίζουν τα προφλεγμονώδη στοιχεία.
Τα ω-3 απαντώνται σε ψάρια που ζουν σε μεγάλα θαλάσσια βάθη (Wild Alaskan σολομός, μαύρος μπακαλιάρος Αλάσκας, τόνος, ρέγκα, σκουμπρί), αλλά και σε σπόρους λιναριού και στα καρύδια.
Τροφές με χαμηλό γλυκαιμικό δείκτη
Τα τρόφιμα με χαμηλό γλυκαιμικό δείκτη έχουν αποδεδειγμένα μικρότερο αντίκτυπο στο σάκχαρο (ή γλυκόζη) του αίματος, απ’ ότι τα αντίστοιχα με υψηλό.
Το γλυκαιμικό φορτίο ενός γεύματος αφορά τόσο το είδος όσο και την ποσότητα των υδατανθράκων που καταναλώνονται.
Τι σχέση όμως έχει ο γλυκαιμικός δείκτης με την κορτιζόλη; Φαίνεται πως τα παρατεταμένα υψηλά επίπεδα κορτιζόλης προάγουν υψηλό σάκχαρο αίματος, που σε βάθος χρόνου οδηγούν σε εμφάνιση σακχαρώδη διαβήτη, μεταβολικού συνδρόμου, παχυσαρκία και καρδιοπάθειες.
Παραδείγματα τροφίμων με χαμηλό γλυκαιμικό φορτίο περιλαμβάνουν ψωμί σικάλεως, δημητριακά ολικής άλεσης, φιστίκια, κριθάρι, κάσιους, φασόλια, φακές, αποβουτυρωμένο γάλα, μήλο, αχλάδι, καστανό ρύζι και μακαρόνια ολικής άλεσης.
Eρευνητικά δεδομένα
Αποδεικνύεται ότι κάποιες βιταμίνες και μέταλλα μπορούν να ενισχύσουν την απάντηση του σώματος στην υψηλή κορτιζόλη. Δοκιμάστηκαν λοιπόν συμπληρώματα διατροφής με μαγνήσιο, βιταμίνη C ή συνδυασμούς βιταμινών του συμπλέγματος Β.
Τον Ιανουάριο του 2007, το Psychology Today ανέφερε ότι η βιταμίνη C μπορεί να μειώσει την κορτιζόλη στο αίμα, αν και δεν υπάρχουν πολλά δεδομένα που να υποστηρίζουν τη χορήγηση συμπληρώματος.
Το μαγνήσιο χρησιμοποιείται εδώ και δυο δεκαετίες στην αθλητική διατροφή ως συμπλήρωμα για τη διαχείριση της κορτιζόλης από την άσκηση. Χρησιμεύει στον περιορισμό της κορτιζόλης από ψυχολογικό στρες και ανησυχία.
Το στρες αυξάνει τις ανάγκες μας για βιταμίνες Β, όπως η νιασίνη και η θειαμίνη. Θεωρητικά βέβαια, οι βιταμίνες αυτές βουθούν στη διατήρηση σταθερών επιπέδων κορτιζόλης, κατά τη διάρκεια στρεσογόνων περιόδων. Επιπλέον, η υδατοδιαλυτή βιταμίνη ινοσιτόλη, που είναι χημικά παραπλήσια στις βιταμίνες Β, μπορεί να βοηθήσει στη μείωση κορτιζόλης σε άτομα με ψυχιατρικά προβλήματα.
Μια μελέτη του 2004 στο Townsend Letter for Doctors and Patients περιέγραψε τις δυνατότητές του στη θεραπεία άγχους, ψυχαναγκαναστικής διαταραχής και νόσων σχετιζόμενων με υψηλή κορτιζόλη.
Να αποφεύγονται
Όπως ακριβώς η μεγιστοποίηση των τροφίμων με αντι-φλεγμονώδη επίδραση είναι σημαντική, έτσι και η ελαχιστοποιήση όσων προάγουν φλεγμονώδεις αντιδράσεις κρίνεται απαραίτητη. Τα τρόφιμα που συμβάλλουν στη φλεγμονή περιλαμβάνουν επεξεργασμένα/ λευκά αμυλώδη τρόφιμα, σάκχαρα, κορεσμένο λίπος και trans λιπαρά, σύμφωνα με μια μελέτη του Αμερικανικού Κολεγίου Καρδιολογίας.
Η υπερβολική πρόσληψη αλκοόλ και καφεΐνης μπορεί επίσης να προκαλέσει εκδήλωση φλεγμονής.
Σ’ αυτα λοιπόν που πρέπει να περιορίσουμε συμπεριλαμβάνονται το λευκό ψωμί και τα (μη ολικής άλεσης) ζυμαρικά, τα μπισκότα, το κέικ, τα ντόνατς, τα γλυκά, τα τηγανητά τρόφιμα κάθε είδους, τα πατατάκια, το κόκκινο κρέας και τα πλήρη σε λιπαρά γαλακτοκομικά προϊόντα.
Άσκηση
Κατά τη διάρκεια της άσκησης, το σώμα παράγει προσωρινά κορτιζόλη, που επανέρχεται σύντομα μετά το πέρας της προπόνησης. Η συστηματική άσκηση τείνει να μειώνει το σύνηθες ποσό κορτιζόλης στο αίμα, ελλατώνοντας τα συμπτώματα του στρες.
Αν και χρειάζεται περαιτέρω έρευνα, το The Internet Journal of Allied Health Sciences and Practice αναφέρει ότι η αεροβική άσκηση επιφέρει μεγαλύτερη μείωση στη κορτιζόλη αίματος. Οι πιο κοινοί τύποι αερόβιας άσκησης περιλαμβάνουν περπάτημα, jogging, skating, ποδηλασία, τρέξιμο και ανέβασμα σκαλιών.
