Αν και οι συνήθως οι κεφαλαλγίες εκδηλώνονται κατά τη διάρκεια της ημέρας, δεν είναι καθόλου σπάνιες οι περιπτώσεις που παρουσιάζονται κατά την αφύπνιση ή και κατά τη διάρκεια του ύπνου, με αποτέλεσμα να ξυπνάνε τον ασθενή. Μερικές φορές μάλιστα ο πονοκέφαλος μπορεί να παρουσιάζεται αποκλειστικά κατά τη διάρκεια του ύπνου ή κατά την αφύπνιση. Ας δούμε ποιοι τύποι κεφαλαλγία μπορεί συνήθως να εμφανίζονται κατά τη διάρκεια του ύπνου, ποια «μυστικά» μπορεί να κρύβει ένας πονοκέφαλος που εμφανίζεται κατά τη διάρκεια του ύπνου ή κατά την αφύπνιση, και σε ποιες περιπτώσεις πρέπει να μας προβληματίσει.
Ημικρανία. Οι περισσότεροι άνθρωποι που έχουν πονοκέφαλο στη διάρκεια του ύπνου, στατιστικά, θα πάσχουν από ημικρανία. Η ημικρανία δεν έχει ωράριο, και έτσι μια κρίση μπορεί να ξεκινήσει κατά τη διάρκεια του ύπνου, αφυπνίζοντας μετά από λίγες ώρες τον ασθενή. Αυτό συμβαίνει συνήθως τα ξημερώματα, και ο πόνος έχει ήδη φτάσει σε μεγάλη ένταση, συνοδευόμενος από τα τυπικά για την ημικρανία συμπτώματα της δυσανεξίας στο φώς και τους ήχους. Η εικόνα λοιπόν την ημικρανίας που εμφανίζεται κατά την αφύπνιση είναι αυτή μιας κρίσης σε πλήρη εξέλιξη. Σε αυτές τις περιπτώσεις, και εφόσον έχει τεθεί διάγνωση από νευρολόγο, η θεραπεία πρέπει να λαμβάνεται άμεσα κατά την αφύπνιση, ενώ όχι σπάνια θα χρειαστεί να συστηθεί και ενέσιμη θεραπεία. Σε ανθρώπους με χρόνια ημικρανία δεν είναι ασυνήθιστο ο πόνος να εμφανίζεται καθημερινά κατά την αφύπνιση, τριάντα ημέρες το μήνα.
Αθροιστική Κεφαλαλγία. Η αθροιστική κεφαλαλγία συχνά εμφανίζεται κατά τη διάρκεια του ύπνου, συνήθως νωρίς, περίπου 1 ώρα μετά την κατάκλιση. Πρόκειται για πόνο στη μία πλευρά του κεφαλιού, πάντα στην ίδια, κυρίως στο μάτι και γύρω από αυτό. Το μάτι κοκκινίζει και δακρύζει, το ρουθούνι από τη πλευρά του πόνου μπορεί να βουλώνει ή να τρέχει, το φως ενοχλεί, ενώ ο ασθενής νιώθει πως δεν μπορεί να μείνει ήσυχος και προτιμά να περπατά νευρικά. Ο πόνος κρατάει σχετικά λίγο (σε σχέση με την ημικρανία ή άλλες κεφαλαλγίες), από μισή ώς 3 ώρες και μπορεί να επαναλαμβάνεται την ίδια νύχτα ή και στη διάρκεια της ημέρας, κάποιες φορές σε «σταθερές» ώρες, «σαν ξυπνητήρι». Πολλοί ασθενείς με αθροιστική κεφαλαλγία δεν έχουν κρίσεις στον ύπνο, ούτε τυπικό ωράριο. Η θεραπεία της αθροιστικής κεφαλαλγίας είναι ειδική και χορηγείται από ειδικούς νευρολόγους.
Υπνική κεφαλαλγία. Εξαιρετικά σπάνιος τύπος πονοκεφάλου, εμφανίζεται αποκλειστικά κατά τη διάρκεια του ύπνου, συνήθως σε άτομα μέσης ηλικίας ή και μεγαλύτερα. Είναι πόνος και στις δύο πλευρές του κεφαλιού, όχι ιδιαίτερα έντονος, αλλά σαφώς προβληματίζει, εφόσον ξυπνάει και ταλαιπωρεί τον ασθενή. Η υπνική κεφαλαλγία πρέπει να διερευνάται, προς αποκλεισμό υποκείμενων παθολογικών καταστάσεων.
Δευτεροπαθείς κεφαλαλγίες. Διάφορες παθολογικές καταστάσεις μπορεί να προκαλέσουν πονοκέφαλο στη διάρκεια του ύπνου ή κατά την αφύπνιση. Για παράδειγμα, η δυσλειτουργία της κροταφογναθικής άρθρωσης (συνδέει τη γνάθο με το κρανίο), όταν συνυπάρχει «σφίξιμο» ή «τρίξιμο» των δοντιών τη νύχτα, μπορεί να εκδηλώνεται και με πρωινό πονοκέφαλο, περισσότερο σαν βάρος ή σφίξιμο στους κροτάφους. Επίσης, προβλήματα στον αυχένα μπορεί να εκδηλώνονται με πρωινό πονοκέφαλο, αλλά και πολύ σοβαρότερες καταστάσεις, όπως για παράδειγμα ένας όγκος του εγκεφάλου μπορεί να εκδηλωθούν με πονοκέφαλο που ξυπνάει τον ασθενή. Οι διαταραχές του ύπνου και κυρίως η άπνοια στον ύπνο εκδηλώνονται και με συμπτώματα πονοκεφάλου.
Οποιοσδήποτε άνθρωπος παρουσιάζει πονοκεφάλους στον ύπνο ή την αφύπνιση θα πρέπει να επισκεφτεί νευρολόγο ή Ιατρείο Κεφαλαλγίας, για να γίνει η σωστή διερεύνηση με τις κατάλληλες εξετάσεις. Αν τελικά διαπιστωθεί πως πρόκειται για ημικρανία, που όπως αναφέρθηκε ήδη είναι η πιθανότερη περίπτωση, σημαντικό είναι να λαμβάνεται ευθύς αμέσως μόλις γίνει αντιληπτό πως υπάρχει ένας πονοκέφαλος κατά την αφύπνιση η κατάλληλη θεραπεία. Η επιλογή ενός από τα αναλγητικά/αντιφλεγμονώδη ως πρώτης γραμμής για τις ημικρανίας είναι πολύ λογική και φάρμακα όπως η ιβουπροφένη 400mg έχουν δείξει πολύ καλά αποτελέσματα, ειδικά όταν λαμβάνονται εγκαίρως. Οι τριπτάνες επίσης έχουν πολύ καλή αποτελεσματικότητα στις κρίσεις της ημικρανίας. Σε κάθε περίπτωση, δεν πρέπει κανείς να ξεχνά πως η λήψη οποιουδήποτε αναλγητικού σε ασθενείς με κεφαλαλγία ή ημικρανία δεν πρέπει να γίνεται αλόγιστα, αλλά εντός ορίων και η χρήση τους πρέπει να καταγράφεται, ώστε να αξιολογείται από τον γιατρό.
