Η λαϊκή παράδοση ονομάζει τις τρομακτικές εμπειρίες που μπορεί να έχει ένας άνθρωπος όταν ο ύπνος του διακοπεί απότομα με την αίσθηση πως υπάρχει μια παρουσία απόκοσμη εντός του δωματίου ως Μόρα ή Μορμώ. Τι αναφέρουν οι επιστήμονες για αυτό.
Μια τέτοια εμπειρία είναι άκρως τρομακτική και αναφέρεται στη λαϊκή παράδοση με δεκάδες εναλλακτικές ονομασίες, όπως Μόρα ή Μορμώ.
Οι επιστήμονες περιγράφουν τέτοιου είδους περιστατικά ως επεισόδια της λεγόμενης υπνικής παράλυσης (sleep paralysis).
Τι είναι η υπνική παράλυση
Πιο συγκεκριμένα, με τον όρο υπνική παράλυση περιγράφεται η πρόσκαιρη αδυναμία κίνησης ή ομιλίας τη στιγμή που το άτομο ξυπνά ή σπανιότερα όταν το άτομο περνά από την κατάσταση απόλυτης συνειδητότητας στο πρώτο στάδιο του ύπνου.
Σύμφωνα με τη Βρετανική Υπηρεσία Υγείας (NHS), αν και το άτομο είναι ξύπνιο, το σώμα του παραλύει προσωρινά. Μετά το επεισόδιο, ανακτάται πλήρως η ικανότητα κίνησης και ομιλίας. Ένα επεισόδιο υπνικής παράλυσης μπορεί να διαρκέσει από μερικά δευτερόλεπτα έως αρκετά λεπτά.
Το επεισόδιο δεν αποτελεί κίνδυνο για την υγεία, ωστόσο καταπονεί το άτομο ψυχολογικά, καθώς προκαλεί έντονο στρες και φόβο.
Το επεισόδιο μπορεί να είναι μεμονωμένο ή να επαναλαμβάνεται αρκετές φορές την εβδομάδα. Η υπνική παράλυση επηρεάζει άτομα κάθε ηλικίας, είναι όμως συχνότερη σε εφήβους και νεαρούς ενήλικες. Πλήττει εξίσου συχνά άνδρες και γυναίκες.
Τι προκαλεί την υπνική παράλυση
Οι μύες παραλύουν κατά τη διάρκεια συγκεκριμένων σταδίων του ύπνου και η λειτουργία αυτή είναι απολύτως φυσιολογική, καθώς αποτρέπει το άτομο να κινηθεί και κατ’ επέκταση να τραυματιστεί ενώ κοιμάται. Η υπνική παράλυση εκδηλώνεται όταν ο μηχανισμός που ελέγχει τους μύες επιφέρει προσωρινά τη χαλάρωση ακόμη κι όταν το άτομο έχει πια ξυπνήσει. Σε ορισμένες περιπτώσεις, η υπνική παράλυση αποτελεί σύμπτωμα ναρκοληψίας. Η έλλειψη ύπνου και το ακανόνιστο πρόγραμμα ύπνου φαίνεται επίσης να αυξάνουν τις πιθανότητες να εκδηλωθεί επεισόδιο υπνικής παράλυσης.
Πώς αντιμετωπίζεται
Τα επεισόδια υπνικής παράλυσης μπορούν να προληφθούν εάν το άτομο υιοθετήσει ένα σωστό πρόγραμμα ύπνου (επαρκείς ώρες ύπνου και σταθερό πρόγραμμα ύπνου) και κοιμάται σε ένα ήρεμο περιβάλλον χωρίς στρεσογόνα εξωτερικά ερεθίσματα.
