Η σημερινή (12/4) ημέρα είναι ιδιαίτερα σημαντική για την Ορθοδοξία, με την Εκκλησία μας να γιορτάζει το Σάββατο του Λαζάρου, μια σπουδαία γιορτή πριν από τη Μεγάλη Εβδομάδα, που φυσικά κορυφώνεται με τη Σταύρωση και την Ανάσταση του Χριστού.
Βρισκόμαστε στη μέση της νηστείας και λίγο πριν την Εβδομάδα των Παθών, όμως το Σάββατο του Λαζάρου και η Κυριακή των Βαΐων ξεχωρίζουν για τον πανηγυρικό τους χαρακτήρα.
Το θαύμα της Ανάστασης του Λαζάρου – Πόσα ακόμη χρόνια έζησε
Το Σάββατο του Λαζάρου, γνωστό και ως Λαζαροσάββατο, αποτελεί μία από τις σημαντικότερες γιορτές της Ορθόδοξης Εκκλησίας, καθώς τιμάται το θαύμα της Ανάστασης του Λαζάρου. Την ημέρα αυτή, η Ορθοδοξία γιορτάζει την ανάμνηση της εκ νεκρών έγερσης του Λαζάρου, ο οποίος ήταν στενός φίλος και πιστός μαθητής του Ιησού Χριστού.
Ο Λάζαρος, αδερφός της Μάρθας και της Μαρίας, ζούσε στη Βηθανία, ένα χωριό περίπου 3 χιλιόμετρα ανατολικά της Ιερουσαλήμ. Όταν ο Ιησούς βρισκόταν μακριά από τη Βηθανία, ο Λάζαρος αρρώστησε σοβαρά. Οι αδερφές του έστειλαν μήνυμα στον Ιησού, ενημερώνοντάς τον για την κατάσταση, όμως ο Ιησούς αποφάσισε να καθυστερήσει εσκεμμένα την άφιξή του. Η αφήγηση αυτής της ημέρας αναδεικνύει τη δύναμη της πίστης και το θαύμα της ζωής, αποτελώντας πηγή έμπνευσης για κάθε πιστό.
Όταν έφθασε στο σπίτι μαζί με τους μαθητές Του, ο Λάζαρος ήταν ήδη νεκρός για τέσσερις ημέρες (Ιωάννης 11:17). Ο Ιησούς όμως αφού προσευχήθηκε, τον ανάστησε λέγοντας την πασίγνωστη φράση: «Λάζαρε, δεύρο έξω». (Ο Λάζαρος σηκώθηκε, βγήκε έξω από το μνήμα του με δεμένα τα πόδια και τα χέρια, και το πρόσωπό του περιτυλιγμένο με το σουδάριο (Ιωάννης 11:44). Το θαύμα αυτό του Ιησού έγινε η αιτία ν α πιστέψουν πολλοί από τους Ιουδαίους.
Η ανάσταση του Λαζάρου και η συγκέντρωση του πλήθους θορύβησε τους αρχιερείς και τους Φαρισαίους, οι οποίοι αποφάσισαν να θανατώσουν τον Ιησού, αλλά και το Λάζαρο. Δεν κατόρθωσαν όμως να το πράξουν για το Λάζαρο, τον Ιησού όμως αργότερα τον σταύρωσαν. Έξη ημέρες πριν από το Πάσχα, ο Ιησούς κάθισε σε δείπνο το οποίο δόθηκε γι Αυτόν. Μαζί του ήταν και ο Λάζαρος, ενώ πλήθος κόσμου είχαν πάει για να δουν όχι μόνο τον Ιησού, αλλά και τον αναστημένο Λάζαρο (Ιωάννης 12:9).
Σύμφωνα με την παράδοση, ο Λάζαρος ήταν 30 ετών όταν ο Κύριος τον ανάστησε και μετά από το γεγονός της ανάστασης έζησε άλλα 30 χρόνια. Άλλη παράδοση επίσης αναφέρει ότι ο Λάζαρος μετά την Ανάστασή του θέλοντας να αποφύγει το μίσος των αρχιερέων κατέφυγε στο Κίτιο της Κύπρου, όπου χειροτονήθηκε από τον Παύλο και το Βαρνάβα ως πρώτος επίσκοπος Κιτίου.
Τα έθιμα και οι δοξασίες σε Ελλάδα και Κύπρο
Σύμφωνα με μία παράδοση, μετά την Ανάστασή του, ο Λάζαρος, θέλοντας να αποφύγει την εχθρότητα των αρχιερέων, κατέφυγε στο Κίτιο της Κύπρου. Εκεί χειροτονήθηκε από τον Απόστολο Παύλο και τον Βαρνάβα ως ο πρώτος επίσκοπος Κιτίου.
Η εμπειρία του Λάζαρου στον άλλο κόσμο φαίνεται πως σημάδεψε βαθιά την ψυχή του. Η παράδοση λέει ότι μετά την Ανάστασή του δεν ξαναγέλασε, παρά μόνο μία φορά. Είδε έναν χωρικό στο παζάρι να κλέβει μια στάμνα και σχολίασε: «Βρε τον ταλαίπωρο! Δες πώς φεύγει με την κλεμμένη στάμνα. Ξεχνά ότι κι αυτός, όπως και η στάμνα, είναι χώμα. Ένα χώμα κλέβει το άλλο. Μα πώς να γελάσει κανείς οι πικραμένοι;» Και χαμογέλασε.
Ο Λάζαρος πέθανε στην Κύπρο και ετάφη εκεί. Στη σαρκοφάγο του, όπου τοποθετήθηκαν τα λείψανά του, είναι χαραγμένη στα εβραϊκά η φράση: «Λάζαρος, ο τετραήμερος φίλος του Χριστού».
Σε πολλές περιοχές της Ελλάδας, η Ανάσταση του Λάζαρου συμβολίζεται μέσα από λαϊκά έθιμα που τιμούν τη νίκη του Χριστού επί του θανάτου, αλλά και την αναγέννηση της φύσης. Ένα από τα πιο χαρακτηριστικά είναι η κατασκευή ομοιωμάτων του Λάζαρου. Την παραμονή της γιορτής ή, σε άλλα μέρη, την ίδια ημέρα, γνωστή και ως «Πρώτη Λαμπρή», τα παιδιά περιφέρονταν στις γειτονιές κρατώντας τα ομοιώματα και τραγουδώντας τα «Λαζαρικά». Με τα τραγούδια αυτά αφηγούνταν την ιστορία του αναστημένου φίλου του Χριστού, ενώ έλεγαν και παινέματα στους νοικοκύρηδες.
Τα «Λαζαρικά» τραγούδια, που ποικίλλουν από τόπο σε τόπο, συνδέονται με τοπικές παραδόσεις. Σε ορισμένες περιοχές συμμετείχαν μόνο κορίτσια, γνωστές ως «Λαζαρίνες» ή «Λαζαρίτσες», οι οποίες έτσι αναδεικνύονταν και ως υποψήφιες νύφες. Στην Αιτωλία, όμως, το έθιμο περιλάμβανε και αγόρια. Στο Απόκουρο, συγκεκριμένα, τα αγόρια έψελναν τους αγερμούς του Λαζάρου κρατώντας μια ειδική κατασκευή που αναπαριστούσε τον Λάζαρο.
Τα Κάλαντα της ημέρας
Την ημέρα αυτή και μετά τον Εκκλησιασμό, σε πολλές άλλες περιοχές της πατρίδας μας ψάλλονται τα Κάλαντα του Λαζάρου, για να αναγγελθεί το χαρμόσυνο γεγονός της ανάστασής του, προοίμιο της Ανάστασης του Χριστού.
Ήρθε ο Λάζαρος, ήρθαν τα Βάγια
ήρθε η Κυριακή που τρων τα ψάρια.
Ξύπνα Λάζαρε και μη κοιμάσαι
τώρα μέρα μας, τώρα χρονιά μας,
τα κουτάκια μας αυγά γεννούνε
δώστε μας και μας να τα χαρούμε.
Και του χρόνου.
Πώς φτιάχνουμε λαζαράκια
Τα «λαζαράκια», γνωστά και ως «λαζάρηδες», είναι παραδοσιακά γλυκά ψωμάκια που παρασκευάζονται το Σάββατο του Λαζάρου και έχουν τη μορφή ενός σαβανωμένου ανθρώπου. Πρόκειται για ένα έθιμο αφιερωμένο στη μνήμη του Λαζάρου και, σύμφωνα με την παράδοση, σε κάθε σπίτι πρέπει να φτιάχνονται τόσα λαζαράκια όσα είναι και τα παιδιά της οικογένειας. Μάλιστα παλιά συνήθιζαν να λένε τη φράση: «Λαζαράκια αν δεν πλάσεις, ψωμί δεν θα χορτάσεις».
Λαζαράκια η συνταγή
Υλικά
- 300 ml χλιαρό νερό
- 1 φακελάκι ξηρή μαγιά
- 120 γρ. ζάχαρη
- 80 ml ελαιόλαδο
- 1/2 κουταλάκι κανέλα
- 1 πρέζα γαρύφαλλο τριμμένο
- 1/2 κουταλάκι μαχλέπι
- 1/2 κουταλάκι μαστίχα
- 1 κουταλάκι ανθόνερο
- ξύσμα λεμονιού
- 650 γρ. αλεύρι γ.ο.χ
- 60 γρ. καρύδια καρφάκια γαρίφαλο
