Τα ”Δώδεκα Ευαγγέλια”
Με τον χριστιανικό δημώδη όρο «Δώδεκα Ευαγγέλια» χαρακτηρίζονται στην ουσία οι δώδεκα ευαγγελικές περικοπές, και όχι ξεχωριστά ευαγγέλια
που αναγιγνώσκονται στις εκκλησίες της Ανατολικής Ορθόδοξης Εκκλησίας το βράδυ της Μεγάλης Πέμπτης, όπου και τελείται ο όρθρος της Μεγάλης Παρασκευής. Οι περικοπές αυτές είναι αρκετά μακροσκελείς, ειδικότερα οι πρώτες, σε σχέση με εκείνες που αναγιγνώσκονται στις λειτουργίες της Θείας Ευχαριστίας των Κυριακών.
Το περιεχόμενο των δώδεκα αυτών περικοπών αναφέρεται, κυρίως, σε στιγμιότυπα των Αγίων Παθών του Ιησού Χριστού που τιμώνται κατ΄ έτος την λεγόμενη Μεγάλη Εβδομάδα.
Στο ενδιάμεσο δε της ανάγνωσης αυτών και ειδικότερα αμέσως μετά την ανάγνωση του 5ου Ευαγγελίου, (της 5ης ευαγγελικής περικοπής) τελετουργείται η περιφορά του Εσταυρωμένου εντός του ναού, υπό του ιερέα ή του επισκόπου, σε αναπαράσταση εκείνης του Ιησού όπου και ψάλλεται το κατανυκτικό ΙΕ΄ αντίφωνο: «Σήμερον κρεμάται επί ξύλου, ο εν ύδασι τη γη κρεμάσας».
Τα 12 ευαγγελικά αναγνώσματα είναι οι ακόλουθες περικοπές:
• Πρώτο Ευαγγέλιο: Περικοπή από το Κατά Ιωάννην Ευαγγέλιον ιγ΄31 – ιη΄1.
• Δεύτερο Ευαγγέλιο: Περικοπή από το Κατά Ιωάννην Ευαγγέλιον ιη΄1 – 28.
• Τρίτο Ευαγγέλιο: Περικοπή από το Κατά Ματθαίον Ευαγγέλιον κστ΄57 – 75.
• Τέταρτο Ευαγγέλιο : Περικοπή από το Κατά Ιωάννην Ευαγγέλιον ιη΄28 – ιθ΄16.
• Πέμπτο Ευαγγέλιο: Περικοπή από το Κατά Ματθαίον Ευαγγέλιον κζ¨3 – 32.
• Έκτο Ευαγγέλιο: Περικοπή από το Κατά Μάρκον Ευαγγέλιον ιε¨16 – 32.
• Έβδομο Ευαγγέλιο: Περικοπή από το Κατά Ματθαίον Ευαγγέλιον κζ¨33 – 54.
• Όγδοο Ευαγγέλιο: Περικοπή από το Κατά Λουκάν Ευαγγέλιον κγ¨32 – 49.
• Ένατο Ευαγγέλιο: Περικοπή από το Κατά Ιωάννην Ευαγγέλιον ιθ¨25 – 37.
• Δέκατο Ευαγγέλιο: Περικοπή από το Κατά Μάρκον Ευαγγέλιον ιε¨43 – 47.
• Ενδέκατο Ευαγγέλιο: Περικοπή από το Κατά Ιωάννην Ευαγγέλιον ιθ¨33 – 42.
• Δωδέκατο Ευαγγέλιο: Περικοπή από το Κατά Ματθαίον Ευαγγέλιον ‘κζ¨62 – 66.
Το βράδυ ψάλλεται ο όρθρος της Μεγάλης Παρασκευής και διαβάζονται τα περίφημα 12 Ευαγγέλια. Ανάμεσα στο 5ο και 6ο ψάλλεται το αντίφωνο:
Σήμερον κρεμάται επί ξύλου,
ο εν ύδασι την γην κρεμάσας.
Στέφανον εξ ακανθών περιτίθεται,
ο των αγγέλων βασιλεύς.
Ψευδή πορφύραν περιβάλλεται
ο περιβάλλων τον ουρανόν εν νεφέλαις.
Ράπισμα κατεδέξατο,
ο εν Ιορδάνη ελευθερώσας τον Αδάμ.
Ήλοις προσηλώθη,
ο Νυμφίος της Εκκλησίας.
Λόγχη εκεντήθη, ο Υιός της Παρθένου.
Προσκυνούμεν σου τα Πάθη, Χριστέ.
Δείξον ημίν και την ένδοξόν σου Ανάστασιν.
και ο Εσταυρωμένος λιτανεύεται από τους ιερείς.
Στην ακολουθία των Παθών διαβάζονται κυρίως το κατά Ιωάννη και το κατά Ματθαίον Ευαγγέλιο. Σε αυτά περιγράφονται τα γεγονότα που εκτυλίχθηκαν μετά τη σύλληψη του Ιησού. «Από τον Άννα στον Καϊάφα» και την άρνηση του Πέτρου («Πριν αλέκτορα φωνήσαι, τρις απαρνήση με») μέχρι την μεταφορά στο Πραιτώριο ενώπιον του Πιλάτου.
Το Θείο Δράμα κορυφώνεται με την καταδίκη του Ιησού σε σταυρικό θάνατο, την μεταμέλεια και τον απαγχονισμό του Ιούδα. Ο Ιησούς βασανίζεται και αναγκάζεται να κουβαλήσει το Σταυρό του στο λόφο του Γολγοθά. Αφήνει το πνεύμα επί του Σταυρού και περιγράφεται το περιστατικό με τους δύο ληστές.
Ο Ιωσήφ ο από Αριμαθείας, ζητά από τον Πιλάτο το Σώμα του για να το θάψει, και η ευαγγελική διήγηση τελειώνει με την Ταφή του Ιησού και τη Σφράγιση του Τάφου του από τους Αρχιερείς και Φαρισαίους.
Το βράδυ της Μεγάλης Πέμπτης η συγκίνηση πάντα είναι μεγάλη, καθώς ενθυμούμαστε το μέγα μαρτύριο του Κυρίου μας.
