Η θερμοπληξία είναι μια πολύ σοβαρή κατάσταση με συγκεκριμένα συμπτώματα που θα πρέπει να μας οδηγήσουν στην αναζήτηση ιατρικής βοήθειας, εφόσον τα διαπιστώσουμε.
Συγκεκριμένα, ως θερμοπληξία ορίζεται η κλινική κατάσταση που χαρακτηρίζεται από επιμένουσα υπερθερμία, με σταθερή αύξηση της θερμοκρασίας σώματος πάνω από 41 βαθμούς Κελσίου. Μάλιστα, αυτό που ονομάζουμε ηλίαση αποτελεί μία ειδική μορφή θερμοπληξίας.
Η θερμοπληξία θεωρείται βαριά κλινική κατάσταση που εμφανίζεται συνήθως σε περιόδους καύσωνα όπως αυτή που διανύουμε, ενώ προσβάλλει συνήθως ηλικιωμένα και ευπαθείς ομάδες που εκτίθενται σε ακραίες συνθήκες.
Ιατρικά, είναι γνωστό πως προκαλείται όταν οι ομοιοστατικοί μηχανισμοί του οργανισμού αδυνατούν να αποτρέψουν εκσεσημασμένες αυξήσεις της κεντρικής θερμοκρασίας σώματος – απλούστερα, συμβαίνει όταν ο ανθρώπινος οργανισμός δεν μπορεί να ρυθμίσει τη θερμοκρασία του σώματος με τους μηχανισμούς που διαθέτει – για παράδειγμα την εφίδρωση.
Τα συμπτώματα της θερμοπληξίας
Τα συμπτώματα της θερμοπληξίας μπορεί να ξεκινήσουν ως βαριάς ίωσης και ως εκ τούτου να μην προκαλέσουν «συναγερμό». Ωστόσο, καθώς διανύουμε ένα από τα πιο θερμά καλοκαίρια, καλό είναι να γνωρίζουμε τα συμπτώματα αυτά και να αναζητούμε εξειδικευμένη ιατρική φροντίδα όταν τα διαπιστώνουμε.
- Κράμπες στους μύες, ειδικά στην κοιλιά και τα πόδια
- Θερμοκρασία σώματος από 39°C ή 40°C και πάνω
- Δέρμα κόκκινο και ζεστό
- Έλλειψη ιδρώτα
- Παραζάλη ή λιποθυμία
- Σπασμοί
Πότε η θερμοπληξία οδηγεί στον θάνατο
Η θερμοπληξία θεωρείται βαριά και επείγουσα κατάσταση που μπορεί να οδηγήσει τον οργανισμό σε ισχυρό σοκ – ακόμα και τον θάνατο. Ενδεικτικά, η άμεση θερμική βλάβη του μυοκαρδίου συνεπάγεται ελαττωμένη καρδιακή παροχή και αρρυθμίες. Πόνοι στους μυς, αγγειακά επεισόδια και φλεγμονώδεις εξεργασίες συνοδεύουν τις κλινικές εκδηλώσεις της θερμοπληξίας.
Σε βαριά θερμοπληξία ο ασθενής παθαίνει μαζική καταστροφή των μυών, νεφρική και αναπνευστική ανεπάρκεια έως και πνευμονικό οίδημα. Ο καρδιακός ρυθμός διαταράσσεται όπως και η πήξη του αίματος. Σε προχωρημένα στάδια μπορεί να παρατηρηθεί ακόμα και εγκεφαλοπάθεια η οποία μπορεί να οδηγήσει σε κώμα, ενώ ο θάνατος σ’ αυτές τις συνθήκες είναι πολύ πιθανός. Αναφέρεται 25% θνητότητα των πασχόντων.
Πρώτες βοήθειες για όσους πάσχουν από θερμοπληξία
Η πρώτη κίνηση που μπορούμε να κάνουμε για να ανακουφίσουμε κάποιον που πάσχει από θερμοπληξία είναι να φροντίσουμε να δροσιστεί το σώμα του όσο πιο άμεσα. Ο πάσχων πρέπει να μεταφερθεί σε δροσερό μέρος και να του ριχθεί άφθονο νερό ή να δροσιστεί με πανί βουτηγμένο σε κρύο νερό. Η θερμοκρασία του πρέπει να μετράται ανά 10 λεπτά και να μην επιτραπεί η άνοδός της άνω των 42°C.
Αναλυτικά, όταν υποψιαζόμαστε θερμοπληξία:
- Μεταφέρουμε τον πάσχοντα άμεσα σε δροσερό μέρος.
- Αφαιρούμε τα βαριά ρούχα.
- Τοποθετούμε ψυχρά επιθέματα.
- Αν είναι εφικτό, χορηγούμε άφθονα υγρά.
- Διακομίζουμε τον πάσχοντα στον πλησιέστερο υγειονομικό σχηματισμό.
Οι προδιαθεσικοί παράγοντες της θερμοπληξίας
- Ηλικία άνω των 65 ετών
- Καρδιακή ανεπάρκεια, νεφρική ανεπάρκεια, ηπατική δυσπραγία
- Χρήση αλκοόλ ή κατασταλτικών φαρμάκων
- Χρήση αντικαταθλιπτικών φαρμάκων, φαινοθειαζινών, αντιπαρκινσονικών κτλ
- Ιστορικό παλαιότερης θερμοπληξίας
- Παχυσαρκία
- Εργασία κάτω από πολύ υψηλή θερμοκρασία περιβάλλοντος
Πρόληψη της θερμοπληξίας
Η θερμοπληξία παρόλο που μπορεί να αποβεί μοιραία ή να προκαλέσει μόνιμες βλάβες είναι δυνατόν να προληφθεί σχετικά εύκολα.
Καταναλώνουμε άφθονα υγρά, τρώμε πολλά φρούτα και σαλάτες, περιορίζουμε τη ζάχαρη και τα οινοπνευματώδη. Αποφεύγουμε την έκθεση στον ήλιο και φροντίζουμε την κάλυψη του σώματος με ανοιχτόχρωμα άνετα βαμβακερά ρούχα και την κάλυψη της κεφαλής με καπέλο.
Τι είναι η θερμική εξάντληση
Η θερμική εξάντληση οφείλεται σε μεγάλη απώλεια υγρών λόγω ζέστης. Είναι εύκολο να την διακρίνουμε από τη θερμοπληξία, καθώς θα υπάρχει εφίδρωση, το δέρμα είναι δροσερό, υγρό, ενώ ο πυρετός είναι χαμηλός ή και απουσιάζει. Γενικά τα συμπτώματα θα είναι πιο ήπια, ωστόσο αν δεν ληφθούν μέτρα θα εξελιχθεί σε θερμοπληξία.
Εάν η θερμική εξάντληση δεν αντιμετωπιστεί έγκαιρα, ενδέχεται να οδηγήσει στην εξαιρετικά σοβαρή και επείγουσα θερμοπληξία, σύμφωνα με τον νευρολόγο Ανδρέα Μούστρη, η οποία χαρακτηρίζεται από:
- Θερμοκρασία > 40 °C
- Κατάρρευση των θερμορυθμιστικών μηχανισμών
- συμπτώματα διάχυτης δυσλειτουργίας του Κεντρικού Νευρικού Συστήματος (σύγχυση, ψευδαισθήσεις, δυσαρθρία, τρόμο, αδυναμία συντονισμού των μυών, ληθαργικότητα, σπασμούς)
- Ανεπάρκεια πολλαπλών οργάνων του σώματος
- Συμπτώματα και τρόποι αντιμετώπισης της θερμικής εξάντλησης
Τα συνηθέστερα συμπτώματα της θερμικής εξάντλησης είναι:
- Έντονη εφίδρωση
- Κρύο, ωχρό και υγρό δέρμα
- Γρήγορος, ασθενής καρδιακός παλμός
- Ναυτία ή έμετος
- Μυϊκές κράμπες
- Κούραση ή αδυναμία
- Ζαλάδα
- Πονοκέφαλος
- Λιποθυμία
Τι να κάνω:
- Μετακινηθείτε σε δροσερή τοποθεσία
- Χαλαρώστε τα ρούχα σας
- Εφαρμόστε δροσερά, υγρά ρούχα στο σώμα ή κάντε ένα δροσερό μπάνιο
- Πιείτε μερικές γουλιές νερό
Αναζητήστε αμέσως ιατρική βοήθεια σε περίπτωση που:
- Έχετε εμέτους
- Τα συμπτώματα επιδεινώνονται
- Τα συμπτώματα διαρκούν περισσότερο από μία ώρα
- Συμπτώματα και τρόποι αντιμετώπισης των υπόλοιπων ενοχλήσεων λόγω καύσωνα
- Κράμπες λόγω ζέστης
- Έντονη εφίδρωση κατά τη διάρκεια άσκησης
- Μυϊκός πόνος ή σπασμοί
Τι να κάνω:
- Σταματήστε τη φυσική δραστηριότητα και μετακινηθείτε σε ένα δροσερό μέρος
- Πιείτε νερό ή ενεργειακά αναψυκτικά
- Περιμένετε μέχρι να υποχωρήσουν οι κράμπες πριν επανέλθετε σε επιπλέον φυσική δραστηριότητα
Αναζητήστε αμέσως ιατρική βοήθεια σε περίπτωση που:
- Οι κράμπες διαρκούν περισσότερο από μια ώρα
- Βρίσκεστε σε διατροφή χαμηλής περιεκτικότητας σε νάτριο
- Έχετε καρδιακά προβλήματα
Ηλιακά εγκαύματα
Δέρμα ερυθρό και ζεστό που πονάει
Φουσκάλες στο δέρμα
Τι να κάνω:
- Μείνετε μακριά από τον ήλιο μέχρι να θεραπευθούν τα εγκαύματα
- Εφαρμόστε δροσερά ρούχα στις περιοχές με έγκαυμα ή κάντε ένα δροσερό μπάνιο
- Εφαρμόστε ενυδατική κρέμα στις περιοχές με έγκαυμα
- Μην σπάτε τις φουσκάλες
Εξάνθημα λόγω ζέστης
Κοκκινίλες από μικρές φουσκάλες που μοιάζουν σαν σπυράκια στο δέρμα (συνήθως στο λαιμό, στο στήθος, στη λεκάνη ή στους αγκώνες)
Τι να κάνω:
- Μείνετε σε ένα δροσερό, ξηρό μέρος
- Διατηρήστε το εξάνθημα ξηρό
