Στο λόφο των Καρυών χτυπά σήμερα η καρδιά της Ορθοδοξίας, καθώς τιμάται το μαρτύριο και η μνήμη των Αγίων Ραφαήλ, Νικολάου και Ειρήνης το έτος 1463 όταν 10 χρόνια μετά την Άλωση της Κωνσταντινούπολης το μοναστήρι δέχτηκε επιδρομή Τούρκων βασανίζοντας μέχρι θανάτου τους Αγίους Ραφαήλ και Νικόλαο ενώ προηγουμένως είχαν βασανίσει σκληρά την μόλις 12 ετών κόρη του προεστού Ειρήνη την οποία έκαψαν ζωντανή μέσα σε πιθάρι που βρέθηκε στις ανασκαφές και εκτίθεται στους πιστούς.
Ομοίως και για τον ηγούμενο Νικόλαο με τον οποίο είχαν καταφτάσει στη Λέσβο ο Άγιος Ραφαήλ αναβιώνοντας το μοναστήρι στις Καρυές κατά το βασανισμό του και βλέποντας τα μαρτύρια του Αγίου Ραφαήλ παρέδωσε το πνεύμα.
Οι Άγιοι Ραφαήλ και Νικόλαος είχαν επανιδρύσει το μοναστήρι το οποίο για πρώτη φορά είχε λειτουργήσει ως γυναικεία Μονή Μονή Γενεσίου της Θεοτόκου το έτος 801 από την Αυτοκράτειρα Ειρήνη την Αθηναία, την οποία εξόρισε από τη Βασιλεύουσα ο γιος της, που την διαδέχθηκε στον θρόνο, και έτσι εκείνη κατέληξε στην Αγιάσο. Ένα έτος μετά έκτισε και τον Ιερό Ναό της Παναγίας Τρουλλωτής στους Πύργους Θερμής και στα τέλη του βίου της μόνασε και κοιμήθηκε οσιακά στην Ιερά Μονή Γενεσίου της Θεοτόκου η οποία καταστράφηκε από μουσουλμάνους πειρατές το 1235.
Το μοναστήρι έμεινε ερείπια για διακόσια χρόνια και αναστηλώθηκε το έτος 1433 από μία γυναίκα τη Μελπομένη που είχε ζήσει το θαύμα θεραπείας του παιδιού της που αντιμετώπιζε πρόβλημα αναπηρίας και με θαυμαστό τρόπο όταν έπλυναν το πόδι του από το αγίασμα στάθηκε ξανά στα πόδια του.
Ο Άγιος Ραφαήλ καταγόταν από την Ιθάκη και από τη νιότη του ακολούθησε το δρόμο της εκκλησίας ασυμβίβαστος ενώ μετά την πτώση της Κωνσταντινούπολης ο κατέφυγε από το λιμάνι της Αλεξανδρούπολης, στη Μυτιλήνη και εγκαταστάθηκε μαζί με άλλους μοναχούς στην παλαιά μονή.
Κατά το διάστημα της διακονίας του στην Θερμή το μοναστήρι των Καρυών βρέθηκε στο επίκεντρο για τη Λέσβο με πλούσιο φιλανθρωπικό έργο ακόμα και παροχή ιατρικής βοήθειας στους αδύναμους.
Μετά τη νέα καταστροφή της μονής και το σφαγιασμό των Αγίων, η περιοχή και μαζί τους ολόκληρη η Λέσβος βίωσαν στα τέλη της δεκαετίας του 50 συνταρακτικές αποκαλύψεις οι οποίες έγιναν με θαυμαστό τρόπο μέχρι που οδήγησαν στην αναβίωση του μοναστηριού αφού πρώτα ανευρέθησαν τα λείψανα των Αγίων.
Το 1959, η οικογένεια Ράλλη στην κυριότητα της οποίας περιέπεσε το κτήμα που περίκλειε το μαρτυρικό λόφο των Καρυών, έκτισε από τάμα ένα εκκλησάκι της Παναγιάς. Από τότε αρχίζουν τα θαυμαστά περιστατικά.
Μια πηγή που είχε ξεραθεί, ξαφνικά άρχισε να βγάζει νερό, βοηθώντας στις εργασίες ανέγερσης της Εκκλησίας. Κατά τις εργασίες ανέγερσης του μικρού ξωκλησιού, ανευρίσκεται στα θεμέλια ένας τάφος με λείψανα ενός Χριστιανού του οποίου έλειπε η κάτω σιαγόνα. Ένας άγνωστος σ’ αυτούς καλόγερος αρχίζει και εμφανίζεται στα όνειρα πολλών ανθρώπων της περιοχής, σε οράματα ή ζωντανά μπροστά τους. Σταδιακά, όλο και περισσότεροι Tον βλέπουν, Tον ακούν, Tον ονειρεύονται. Τους δίνει να καταλάβουν ότι τα οστά που ανευρέθηκαν είναι δικά Του. Σε κάποιους λέει το όνομά του, «Ραφαήλ». Μέρα με τη μέρα ο Άγιος συμπληρώνει την ιστορία Tου και φανερώνει τα κρυμμένα μυστήρια της ζωής και του μαρτυρίου, ενώ στις θαυμαστές Του αποκαλύψεις εμφανίζονται, και άλλα πρόσωπα μαρτύρων καθώς και ένα ξανθόμαλλο κοριτσάκι.
Μέσα από τα θαυμαστά σημεία αρχικά με κάποια ατολμία, αργότερα όμως με θάρρος αρχίζει η ανασκαφή χώρου όπου έρχονται στο φως σπασμένα μάρμαρα και κιονόκρανα, αρχαία αντικείμενα κομματιασμένα και μαυρισμένα σαν από πυρκαγιά τα υπολείμματα αρχαίου μοναστηριού, ακόμα και το μολυβδόβουλλο, δηλαδή η ανάγλυφη προνομιακή πατριαρχική σφραγίδα του Βυζαντίου για τη λειτουργία της αρχαίας Μονής. Ανευρίσκονται Τάφοι και Ιερά Λείψανα Μαρτύρων, ακριβώς στα σημεία που έβλεπαν σε όνειρα οι πιστοί και υποδείκνυαν κατόπιν, για ανασκαφή, στους εργάτες.
Μέσα από θαύματα και ενύπνιες εμφανίσεις ο Άγιος ξετυλίγει το νήμα της ζωής και του μαρτυρίου. Εμφανίζεται σε όλο και περισσότερους πιστούς ή ακόμα και σε απίστους που λοιδορούσαν όσους έκαναν τις ανασκαφές και όλες αυτές τις αποκαλύψεις τις βίωναν οι Χριστιανοί με διάφορους τρόπους. Άλλοτε, ο Άγιος Ραφαήλ τους έδειχνε τα γεγονότα σαν να συμβαίνουν δίπλα τους (σαν να παρίστανται δηλαδή και εκείνοι), άλλοτε έβλεπαν τον Άγιο να τους διηγείται τη ζωή Του, άλλοτε παρατηρούσαν γεγονότα της ζωής του Αγίου σαν μέσα από διόπτρα ακούγοντας τη φωνή του Αγίου να τους εξηγεί, και άλλοτε σαν ταινία που βλέπουν και ακούν… Έτσι, μέσα από ποικιλόμορφες θαυμαστές αποκαλύψεις, σιγά-σιγά, σχηματίστηκε μια σαφής εικόνα του πολυτάραχου βίου Του, που σταδιακά -μιας και οι αποκαλύψεις του Αγίου Ραφαήλ συνεχίζονται ακόμα και στις μέρες μας- γίνεται όλο και πιο πλήρης:
Το μοναστήρι ιδρύθηκε το Σεπτέμβριο του 1962 και όλη αυτή η ενέργεια των μοναχών που μαρτύρησαν για την πίστη τους και προγενέστερα της διακονίας του Αγίου Ραφαήλ γίνεται αισθητή από τους πιστούς σε όλο τον κόσμο.
Η πρώτη ηγουμένη της μονής, η μακαριστή Ευγενία εργάστηκε σκληρά Ώστε το μοναστήρι να αναπτυχθεί στη σημερινή του μορφή ενώ η ίδια με πλούσιο συγγραφικό έργο έφτασε την ιστορία της μονής αλλά και τα αναρίθμητα θαύματα που πέρα από κάθε λογική συμβαίνουν ακόμα και στις μέρες μας, από άκρη σε άκρη σε όλο τον κόσμο. Ενώ ταυτόχρονα ακολούθησε και η ίδια το παράδειγμα του Αγίου αναπτύσσοντας πλούσιο φιλανθρωπικό έργο.
Να γιατί το μοναστήρι στις Καρυές εκπέμπει όλη αυτήν την ενέργεια συνεχίζοντας στις μέρες μας με τη νέα ηγουμένη Ταβιθά που διαδέχτηκε την Ευγενία να ακτινοβολεί ως Φάρος ελπίδας και ζωής σε όλο τον κόσμο.
Σήμερα η Λέσβος και η Θερμή αλλά ολόκληρη η Ορθοδοξία τιμούν το μαρτύριο των Αγίων, τιμούν το θαύμα των Καρυών με την καθιερωμένη λειτουργία και την περιφορά της Κάρας του Αγίου Ραφαήλ γύρω από τη μονή.
